Nederlandse ontwikkelingsbank financiert landroof en andere misstanden

Medium_1240
Werknemers op de palmolieplantage van Feronia in Lokutu, Congo. de Nederlandse ontwikkelingsbank FMO heeft flink geïnvesteerd in Feronia. Beeld Hollandse Hoogte / Kris Pannecoucke

Trouw |

Nederlandse ontwikkelingsbank financiert landroof en andere misstanden

De Nederlandse ontwikkelingsbank financiert projecten waar misstanden voorkomen, blijkt uit onderzoek van Trouw.

De Nederlandse ontwikkelingsbank FMO financiert een aantal projecten van bedrijven waar moord, doodslag, intimidatie, milieuschade, willekeurige arrestaties en landroof voorkomen. De bank, die economische groei moet stimuleren in ontwikkelingslanden, doet volgens betrokkenen onvoldoende onderzoek naar landeigendom en misstanden bij projecten die ze financiert. 

Uit onderzoek van Trouw blijkt dat bij zeker zeven projecten die mede door FMO worden gefinancierd of waar de bank aandeelhouder van is, dit soort misstanden voorkomen. Dat is een klein deel van de bijna achthonderd projecten die de bank anno 2019 bekostigt. Daarmee is 9,6 miljard euro gemoeid.

Naar de overige projecten deed Trouw geen onderzoek. Het Trouw-onderzoek is gebaseerd op gesprekken met onderzoekers, advocaten, rapporten van maatschappelijke organisaties en verslagen van onafhankelijke klachtcommissies van de ontwikkelingsbank zelf. De bank is voor 51 procent in handen van de Nederlandse staat en werd jarenlang gesubsidieerd met belastinggeld. Inmiddels draait FMO op eigen kracht.

“Als bij projecten die FMO financiert mensen worden gedood of vermoord, dan gaat dat veel te ver”, zegt emeritus hoogleraar ontwikkelingsstudies Paul Hoebink, in reactie op de onderzoeksgegevens die Trouw hem voorlegde. Hoebink heeft veel onderzoek gedaan naar de besteding van ontwikkelingsgelden. Hij gaat ervan uit dat de zeven onderzochte projecten illustratief zijn voor wat er ook bij andere projecten van FMO misgaat.

Moord

FMO-topman Peter van Mierlo ontkent dat er een structureel probleem is. “We hebben een lijst met probleemprojecten die we volgen”, zegt hij. Die lijst is volgens hem niet veel langer dan die van Trouw. “Het is overigens niet realistisch om te denken dat er nooit iets misgaat.”

Bij de aanleg van stuwdammen in Honduras en Panama, waar FMO als financier betrokken was, zijn tegenstanders van het project gedood. De directeur van het Hondurese bedrijf dat de dam bouwt, is in verband met zo’n moord gearresteerd. In Panama zijn protesten tegen de dam hard neergeslagen door het leger, met doden en vele gewonden tot gevolg.

Ook bij projecten in Congo, Liberia, Sierra Leone, Senegal en Guatemala zijn er klachten van de inheemse bevolking over de gevolgen als ze zich verzetten.

De gerapporteerde incidenten variëren van moord, doodslag, geweld, intimidatie, repressie en willekeurige arrestaties als ze zich verzetten tegen de komst van een dam, een kolencentrale of de aanleg en de werkwijze bij palmolieplantages.

Bij verschillende projecten was er sprake van landroof van inheemse volken. Hoebink wijst erop dat FMO verplicht is onderzoek te doen naar het eigendom van de grond als het een bedrijf of project financiert. Toch verdrijven sommige bedrijven die FMO financiert inheemse volken van hun traditionele gronden, zeggen organisaties als Swedwatch, SOMO, Framlandgrab en SESDev in verschillende gevallen. Zij blijven dan zonder middelen van bestaan achter. Van Mierlo van FMO ontkent dit. “We doen altijd uitgebreid onderzoek naar grondrechten, soms meer nog dan internationale standaarden vereisen.”

Toch concludeerden onafhankelijke klachtcommissies van FMO dat de organisatie bij de financiering van dammen in Panama en Honduras te weinig onderzoek heeft gedaan. Eenzelfde oordeel velde een onafhankelijk onderzoeksinstituut van de International Finance Corporation, een zusterorganisatie van de Wereldbank, over de investering in een waterkrachtcentrale in Guatemala.

Amper compensatie

Ook bij het stopzetten van projecten gaat het soms mis. Uit onderzoek blijkt dat de lokale bevolking vaak weinig  merkt van een exitstrategie van FMO. De bevolking wordt niet of nauwelijks gecompenseerd en blijft met de ellende achter, blijkt bij meerdere projecten.

Volgens FMO zijn er altijd serieuze nazorgtrajecten, maar soms mag dat niet van lokale partijen die ze er wel erbij nodig heeft.

Hoebink pleit voor een grootschalige evaluatie van alle projecten van de afgelopen tien jaar van FMO. “Als je bij een paar projecten de opsomming ziet van wat er misgaat, dan lijkt het of FMO zijn doel voorbij schiet. Een evaluatie moet opheldering geven.”

Lees ook:

Hoe de Nederlandse ontwikkelingsbank verstrikt raakte in landjepik

De Nederlandse ontwikkelingsbank FMO zegt met zijn investeringen in onder meer palmolieplantages de lokale gemeenschappen vooruit te helpen. Maar die zitten daar helemaal niet op te wachten. Ze willen hun grond terug.

Ontwikkelingsbank leent via belastingparadijs Mauritius.

De Nederlandse ontwikkelingsbank FMO probeert met leningen en investeringen economische groei te bevorderen in ontwikkelingslanden. Maar dat geld stroomt geregeld door belastingparadijzen.

  •   Trouw
  • 15 October 2019
  • Sign the petition to stop Industria Chiquibul's violence against communities in Guatemala!
  • Who's involved?

    Whos Involved?


  • 13 May 2024 - Washington DC
    World Bank Land Conference 2024
  • Languages



    Special content



    Archives


    Latest posts